Προοπτικές ανάπτυξης - Αντώνης Πανέρας

Ο κ. Αντώνης Πανέρας είναι ένας από τους πιο δραστήριους κτηνοτρόφους στο νησί.
Οι επαγγελματικές του δραστηριότητες επεκτείνονται όχι μόνο στην κτηνοτροφική μονάδα αλλά και στο γνωστό παραδοσιακό κρεοπωλείο. Επίσης ως οικογένεια απασχολείται και με τον τουρισμό με ενοικιαζόμενα δωμάτια. Ο κ. Αντώνης Πανέρας έχει σπουδάσει στην Αθήνα και επέστρεψε στο νησί όπου ζει και δραστηριοποιείται επαγγελματικά με επιτυχία αρκετά χρόνια. Είχε εκλεγεί επίσης στο κοινοτικό συμβούλιο και για όλους αυτούς τους λόγους η άποψή του έχει ιδιαίτερη βαρύτητα.
Όσον αφορά την οικονομική ανάπτυξη και προοπτική του νησιού μας είπε:
“Το κύριο σημείο ανάπτυξης είναι η κατασκευή σωστού λιμανιού και οι τακτικές συγκοινωνίες. Χωρίς σωστό λι-μάνι δεν μπορεί να αναπτυχθούν οι επιχειρήσεις που βασίζονται στο εμπόριο και τις μεταφορές. Για να αντιληφθείτε το πρόβλημα θα σας πω σαν παράδειγμα το τι μου συνέβη πρόσφατα. Είχα κλείσει 15 μέρες πριν θέση στο καράβι για να μεταφέρω τα πρόβατα για να πουληθούν. Δύο μέρες πριν και αφού το φορτηγό ήταν έτοιμο και τα ζωντανά φορτωμένα και πήρα τηλέφωνο το πρακτορείο για να επιβεβαιώσω τη μεταφορά, μου είπαν μετά λύπης τους ότι δεν υπήρχε θέση για φορτηγό. Αυτό καταλαβαίνετε ότι σήμαινε όχι μόνο χαμέ-νο χρόνο και καθυστέρηση αλλά επίσης ότι δημιουργούσε μεγάλο οικονομικό πρόβλημα και πρόβλημα ασυνέπειας απέναντι στους πελάτες μου, χαμένα μεροκάματα όλων των ανθρώπων που εμπλέκονταν στην συγκεκριμένη μεταφορά αλλά και μεγάλη ταλαιπωρία για τα ζωντανά που ήταν κλεισμένα μέσα στο φορτηγό.
Δεν το δέχτηκα, επέμεινα και έφτασα να απειλήσω ότι θα καταγγείλω το γεγονός στις φιλοζωϊκές οργανώσεις.
Αυτό το τελευταίο φαίνεται προβλημάτισε τους υπεύθυνους και ως δια μαγείας βρέθηκε τελικά θέση την τελευταία στιγμή για το φορτηγό και έγινε έγκαιρα η μεταφορά.
Να τονίσω ότι αυτό δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό αλλά παρόμοια γεγονότα αλλά και οι κακοκαιρίες μας ταλαιπωρούν συχνά. Η κατασκευή νέου λιμανιού και οι τακτικές συγκοινωνίες είναι το κυριότερο σημείο ανάπτυξης του νησιού μας”.

Συνέντευξη από Γ.Σ.

Ο θαλάσσιος πλούτος του νησιού

Ο Άγιος Ευστράτιος είναι νησί του Β.Α. Αιγαίου που χαρακτηρίζεται από μοναδική φυσική ομορφιά και ιδιαίτερο επιστημονικό ενδιαφέρον λόγω της γεωγραφικής του θέσης στο κέντρο του Αιγαίου. Εξαιτίας της φυσικότητας των οικοτόπων που φιλοξενεί, ολόκληρο το νησί μαζί με την παράκτια θαλάσσια ζώνη (12% της συνολικής έκτασης), έχει ενταχθεί ως “Τόπος Κοινοτικής Σημασίας” (Site of Community Interest) στο ελληνικό δίκτυο “Φύση (Natura) 2000” (κωδικός GR4110002).
Ωστόσο, ελάχιστες έρευνες έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα στην περιοχή και κυρίως στο θαλάσσιο τμήμα της.
Έτσι, το καλοκαίρι του 2008 ξεκίνησε μία προσπάθεια για την καταγραφή της θαλάσσιας βιοποικιλότητας (δηλαδή του πλούτου των διαφορετικών ειδών και οικοσυστημάτων) του νησιού. Η μελέτη πραγματοποιείται στο πλαίσιο της Διπλωματικής Εργασίας της φοιτήτριας Έλενας Ακριτοπούλου και με τη βοήθεια του Ωκεανογράφου-Περιβαλλοντολόγου Βασίλη Γεροβασιλείου, υπό την επίβλεψη του Αναπληρωτή Καθηγητή θαλάσσιας βιολογίας Δρόσου Κουτσούμπα από το Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Το συγκεκριμένο πανεπιστημιακό τμήμα έχει έδρα στη γειτονική Μυτιλήνη της Λέσβου και τα τελευταία χρόνια δραστηριοποιείται έντονα στην ευ-ρύτερη περιοχή του Β.Α. Αιγαίου και όχι μόνο, σε θέματα εκτίμησης της οικολογικής κατάστασης, ολοκληρωμένης μελέτης και διαχείρισης της παράκτιας ζώνης και του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
Η καταγραφή της βιοποικιλότητας και η εκτίμηση της οικολογικής κατάστασης αποτελεί θεμελιώδες πρωταρχικό βήμα για το σωστό σχεδιασμό της ορθολογικής διαχείρισης και βιώσιμης ανάπτυξης μιας περιοχής. Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης μελέτης πραγματοποιείται έρευνα πεδίου με τη συλλογή δειγμάτων και λήψη υποβρύχιων φωτογραφιών με τη βοήθεια αυτόνομης κατάδυσης (SCUBA diving) και υποθαλάσσιες περιηγήσεις με μάσκα και αναπνευστήρα (snorkeling).
Επίσης, με την πολύτιμη συνεργασία κατοίκων (επαγγελματιών και ερασιτεχνών αλιέων) του νησιού συγκεντρώνονται πληροφορίες σχετικά με τον πλούτο ειδών και ενδιαιτημάτων (π.χ. φυκιάδες - “λιβάδια Ποσειδώνιας”, ύφαλοι και σπήλαια).
Σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τη βιοποικιλότητα της ευρύτερης θαλάσσιας περιοχής και από μεγαλύτερα βάθη μας παρέχουν επίσης τα απορριπτόμενα παραλιεύματα (π.χ. ψάρια, αχινοί, γοργονίες και σχηματισμοί ασβεστολιθικών ροδοφυκών - “τραγάνες”) από τα δίχτυα των ψαράδων της περιοχής.
Από την ανασκόπηση προηγούμενων ερευνών, σε συνδυασμό με τα πρώτα αποτελέσματα της μελέτης προ-κύπτει ότι ο Άγιος Ευστράτιος φιλοξενεί πλούσια θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα και μοναδικά οικοσυστήματα (π.χ. σπήλαια).
Πέρα όμως από την επιστημονική πλευρά, ο βυθός του νησιού παρουσιάζει μεγάλο καταδυτικό ενδιαφέρον (π.χ. διαύγεια νερού, θαλάσσια ζωή, γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά). Έτσι, δίνεται η δυνατότητα για την ανάπτυξη νέ-ων μορφών “οικοτουρισμού” (π.χ. θα-λάσσιος αλιευτικός και καταδυτικός τουρισμός), που μπορούν να αναδείξουν την περιοχή και να επιφέρουν σημαντικά έσοδα.
Όπως αναγνωρίζεται διεθνώς, ένα τέτοιο εγχείρημα θα πρέπει να γίνει στο πλαίσιο της “Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιας Ζώνης”, δηλαδή ανάπτυξη με σεβασμό στις φυσικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες των παράκτιων περιοχών αλλά και εξασφάλιση όλων των προϋποθέσεων για οικονομική και κοινωνική ευημερία. Απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί ο σωστός σχεδιασμός με βασικό άξονα τη λήψη αποτελεσματικών μέτρων προστασίας και τη συμβολή των επιστημόνων (π.χ. πανεπιστημιακούς ερευνητικούς φορείς) σε συνεργασία με την τοπική κοινωνία.

Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά τους κατοίκους του νησιού, τον Σύλλογο των Απανταχού Αγιοευστρατιτών, την Κοινότητα και τις Λιμενικές Αρχές για τη βοήθεια και την πολύτιμη υποστήριξη.

Της Έλενας Ακριτοπούλου

η κτηνοτροφία αναπτύσσεται στο νησί

Συνάντησα τον κ. Δημήτρη Καπέλα στο καθαρό και περιποιημένο καλύβι του στη Μικρή Παναγιά. Με υποδέχτηκε όπως πάντα φιλικός, ευγενικός και χαμογελαστός. Μου πρόσφερε δροσερό νερό και απάντησε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις ερωτήσεις μου.
“Στο νησί αυτή την περίοδο δραστηριοποιούνται δέκα περίπου μαντριά από τα 170 που υπήρχαν παλαιότερα.
Εκτός από εμάς, απόμειναν ο Γιάννης Μωρές, η Μάλαμα, ο Προκόπης, ο Γιάννης Κουτσουρίδης, ο Κώστας Γιάννος, ο Οδυσσέας, ο Αντώνης Πανέρας, ο Λημνιός, η Μαρίκα Αγαπητού, η Ζωή και ο Αργύρης και κάνα δυό ακόμα με οικόσιτα ζώα.
Εκτρέφονται λίγες χιλιάδες ζώα κυρίως πρόβατα, λιγότερα κατσίκια και μερικά μοσχάρια.
Εγώ ξεκίνησα σ΄αυτή την περιοχή γύρω από τη Μικρή και τη Μεγάλη Παναγιά από το 1952 και νοικιάζω σήμερα περίπου 6000 στρέμματα που τα έ-χουμε περιφράξει με προσωπική μας εργασία. Ένα μεγάλο μέρος των κτημάτων αυτών είναι ιδιοκτησία της μονής Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Ό-ρους.
Συνεργαζόμαστε με τον γιο μου Κώστα που ενδιαφέρεται γι’ αυτή τη σκληρή δουλειά, δεν ξέρω όμως μέχρι πότε. Ο Κώστας, ήταν για πολλά χρόνια και πρόεδρος του αγροτοκτηνοτροφικού συνεταιρισμού.
Η παραγωγή που μας αποφέρει κάποιο κέρδος είναι το κρέας των προβάτων. Τα τυριά όλα, κεφαλοτύρια και σαλαμούρα που παράγουμε, τα δίνουμε για τα ενοίκια. Το μαλλί των προβάτων που κάποτε είχε μία υπολογίσιμη οικονομική αξία σήμερα απλώς το ανταλάσσω με καλαμπόκι για να ταΐζω τις κότες. Ένα τσουβάλι μαλλί 55 κιλών περίπου, με ένα τσουβάλι καλαμπόκι 40 κιλών. Δεν συμφέρει ούτε από άποψη οικονομική, ούτε από χρόνο και κόπο αλλά λυπάμαι τα ζώα να είναι μέσα στο καλοκαίρι ακούρευτα και να ταλαιπωριούνται.
Φέτος οι τιμές που πουλήσαμε τα ζώα ήταν ιδιαίτερα χαμηλές. Το ζων βάρος αγοράστηκε μόνο 1,5 ευρώ το κιλό για το πρόβατο, ενώ το κατσίκι ακόμα λιγότερο: 1,3 ευρώ. Στον καταναλωτή φθάνει να πουλιέται 8 και 9 ευρώ το κιλό. Επιπλέον ζούμε σε μία αβεβαιότητα καθώς τα κατσίκια που πουλιώνται συνήθως το Μάϊο, φέτος είχαμε φθάσει στον Ιούλιο και δεν είχαν ακόμα πουληθεί. Οι τιμές μας παραμένουν χαμηλά, υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός από τα εισαγώμενα από Βουλγαρία ή Αλβανία που το κρέας ολόκληρου του πρόβατου πωλείται 3 ή 4 ευρώ.
Εμείς αναγκαζόμαστε να πουλάμε νωρίς και το Υπουργείο Εμπορίου ανακοινώνει τις τιμές μετά. Έχουμε μεγάλα έξοδα, ζωοτροφές και άλλα καθώς το χορτάρι είναι πλέον λιγοστό.
Παλαιότερα οι κάτοικοι έσπερναν κου-κιά, φάβα, φασούλια, ρεβίθια, σιτάρια. Τώρα δεν καλλιεργεί κανένας και τα αγοράζουμε όλα.
Ο τόπος είναι μικρός, νερά πια βρίσκονται μόνο με γεωτρήσεις, δύο χρο-νιές έχει να βρέξει καλά και τα νέα παιδιά θέλουν να φύγουν. Δίνουν επιδοτήσεις και δάνεια για σύγχρονες κτηνοτροφικές μονάδες αλλά ορισμένοι που τα πήρανε μου φαίνονται μετανοιωμένοι.
Το 2013 κόβονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση οι επιδοτήσεις για αγρότες και κτηνοτρόφους και δεν ξέρω πόσοι από εμάς θα μπορέσουμε να συνεχίσουμε με καλές προοπτικές”.
Δε δέχτηκε με κανένα τρόπο να φύγω με άδεια χέρια. Με φίλεψε με ό,τι του βρισκόταν, ολόφρεσκα αυγά, τυρί, ντομάτες, πιπεριές από το μπαξέ του, αγνά αγιοστρατίτικα προϊόντα από τον ιδρώτα και το μεράκι εργατικών και τίμιων ανθρώπων.

Δώμα

Ένα χαρακτηριστικό στοιχείο παραδοσιακής αγιοστρατίτικης αρχιτεκτονικής που χρησιμοποιείτο κυρίως στα καλύβια ή-ταν οι επίπεδες στέγες, το δώμα, φτιαγμένες με τον εξής τρόπο: Πάνω στους τέσσερις πέτρινους τοίχους στήριζαν ξύλινα δοκάρια (λεπτούς κορμούς ή μακριά ίσια κλαριά). Μετά βάζανε σταυρωτά στα δοκάρια ένα στρώμα καλάμια, πάνω στα καλάμια βάζανε ένα στρώμα "αστουβιά" (τον αγκαθωτό θάμνο που αλλού τον λένε και αφάνα) κατόπιν ένα στρώμα "κουμδιά" δηλαδή ξερά φύκια που τα ξεβράζει η θάλασσα (είναι οι γνωστές ποσειδωνίες που μοιάζουν με κορδέλες) και μετά μία στρώση χώμα από το Αλωνίτσι που είναι αρκετά στεγανό. Αυτή όλη η κατασκευή με φυσικά αγιοστρατίτικα υλικά έχει ως αποτέλεσμα την πλήρη στεγανότητα και τη θερμομόνωση - δροσιά το καλοκαίρι και ζέ-στη το χειμώνα. Η αντοχή στο χρόνο είναι αξιοθαύμαστη. Η στέγη της φωτογραφίας είναι κατασκευασμένη πάνω από 40 χρόνια!

Γ.Σ.

Για την ανάπτυξη του νησιού μας

Ο Άγιος Ευστράτιος λόγω της θέσης του, της μόνιμης έλλειψης καλής ακτοπλοϊκής σύνδεσης με την υπόλοιπη Ελλάδα και της εν γένει έλλειψης πολιτικής για την ανάπτυξη των νησιών της “άγονης γραμμής” από πλευράς κυβερνήσεων, δεν έχει ουσιαστικά αλλάξει μορφή τις τελευταίες δεκαετίες. Η τουριστική ανάπτυξη έχει περιοριστεί σε λίγα ενοικιαζόμενα δωμάτια και στην προσέλευση μερικών δεκάδων ελεύθερων κατασκηνωτών τους θερινούς μήνες. Η ύπαιθρος του έχει μείνει σχεδόν αναλλοίωτη.
Όσο δυσάρεστα και αν είναι τα παραπάνω για την τοπική οικονομία, επέτρεψαν στο νησί μας να διατηρήσει ένα χαρακτήρα και ένα φυσικό πλούτο που σπανίζει. Πάνω σε αυτά τα χαρακτηριστικά μπορεί να στη-ριχθεί μια ανάπτυξη που θα κρατήσει και θα επαναφέρει τους νέους Αγιοστρατίτες στον τόπο τους με προοπτικές να κάνουν οικογένεια και να αποκτήσουν ένα υψηλό βιοτικό επίπεδο στον τόπο των προγόνων τους.
Πιστεύω πως η ανάπτυξη του νησιού πρέπει να έχει ως προτεραιότητα τη διατήρηση του χαρακτήρα του νησιού και του φυσικού του πλούτου και θα πρέπει να βασιστεί σε δύο κύριους άξονες:
Ο πρώτος είναι η βιολογική κτηνοτροφία. Αυτή τη στιγμή στο νησί μας ζουν από την κτηνοτροφία περίπου 10 οικογένειες με περίπου 500 ζωντανά (πρόβατα, κατσίκες και μοσχάρια) η κάθε μια. Από τα ζωντανά αυτά αγοράζονται κάθε χρόνο περίπου 1000 μικρά από διάφορους εμπόρους κρεάτων σε τιμές που ουσιαστικά αφήνουν τους ντόπιους κτηνοτρόφους να βασίζονται στις κρατικές επιδοτήσεις για να επιβιώσουν. Ως πότε;
Τα ζωντανά του νησιού μας θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως βιολογικά ανωτέρας ποιότητας για τους εξής λόγους. Καταρχήν, είναι όλα ελευθέρας βοσκής και βόσκουν σε παρθένα εδάφη χωρίς ίχνος μόλυνσης. Επίσης, λόγω του μικρού υψόμετρου του νησιού μας, η αλμύρα της θάλασσας μέσω της βοσκής δίνει στο κρέας μια φυσική νοστιμιά που το ξεχωρίζει από τα άλλα. Τέλος και ίσως σημαντικότερο, εδώ και πάρα πολλά χρόνια δεν γίνεται εισαγωγή ζωντανών εκτός νησιού, γεγονός που αποτρέπει την εμφάνιση διαφόρων νόσων στα ντόπια κοπάδια. Για να γίνει σωστά μια τέτοια προσπάθεια θα πρέπει οι ντόπιοι κτηνοτρόφοι να ενώσουν τις δυνάμεις τους και βάσει μιας επιστημονικής μελέτης να δημιουργήσουν τις κατάλληλες υποδομές. Η δημιουργία σφαγείου και κέντρου τυποποίησης, η τακτική επίσκεψη κτηνιάτρου, ίσως είναι κάποια από τα έργα και τις προϋποθέσεις που θα χρειαστούν για να επιτευχθεί ο στόχος.
Ο δεύτερος είναι ο τουρισμός και ειδικότερα ο οικοτουρισμός. Η παρθένα, απαράμιλλης ομορφιάς, φύση του νησιού μας, χερσαία και θαλάσσια, καθώς και η βιοποικιλότητα που τη διακρίνει, μπορούν με την σωστή υποδομή και προ-βολή να αποτελέσουν πόλο έλξης για ανθρώπους που επιζητούν τέτοιου είδους αποδράσεις.
Γύρω από αυτήν την εναλλακτική μορφή τουρισμού μπορεί να χτιστεί μια ολόκληρη τοπική οικονομία με πολύ αισιόδοξες προοπτικές. Μέσα στα επόμενα χρόνια, ο τζίρος του οικοτουρισμού αναμένεται να αυξηθεί ραγδαία και τα μέρη που πληρούν τις προϋποθέσεις για να το εκ-μεταλλευτούν είναι πολύ λίγα.
Η κοινότητα, με όσα μέσα διαθέτει, δημιουργεί υποδομές που βοηθούν σε αυτή την κατεύθυνση (άνοιγμα δρόμων, δίκτυο αποχέτευσης, πολεοδομικός σχεδιασμός). Πολύ μεγαλύτερη θα μπορούσε να είναι η συνεισφορά του κράτους μέσω ειδικών προγραμμάτων και επιδοτήσεων. Για να φτάσουμε όμως εκεί θα πρέπει πρώτα να γίνουν οι ανάλογες επιστημονικές μελέτες οι οποίες θα αποτελέσουν την εγγύηση ώστε οι ανθρώπινες παρεμβάσεις όχι μόνο να μην επιβαρύνουν τη χλωρίδα και πανίδα του νησιού μας αλλά θα της επιτρέψουν να αναπτυχθεί περαιτέρω κάνοντας τον τόπο μας έναν από τους πλέον ελκυστικούς προορισμούς αυτού του είδους. Η συντοπίτισσά μας τελειόφοιτος ωκεανογράφος-περιβαντολλόγος Έλενα Ακριτοπούλου (εγγονή του Αντώνη και της Ευτέρπης Ρακόπουλου) στο πλαίσιο της διπλωματικής της εργασίας κάνει καταγραφή της θαλάσσιας βιοποικιλότητας του νησιού μας, προσπάθεια την οποία ο σύλλογός μας υποστηρίζει με όσα μέσα διαθέτει. Άρθρο και υποβρύχιες φωτογραφίες της ερευνητικής ομάδας όπου ανήκει η Έλενα Ακριτοπούλου φιλοξενούνται στις σελίδες αυτού του τεύχους της εφημερίδας μας και την προσπάθειά της καθώς και της πανεπιστημιακής ομάδας που την υποστηρίζει θα έχετε τη δυνατότητα να παρακολουθήσετε και σε επόμενα τεύχη. Περισσότερες υπέροχες υποβρύχιες φωτογραφίες του νησιού μας θα βρείτε στην ιστοσελίδα του Συλλόγου μας www.aistratis.gr.
Η διαχείριση του φυσικού πλούτου του νησιού μας θα κρίνει κατά πολύ και το μέλλον του και θα πρέπει να γίνει υπόθεση όλων μας.
Ας ταχθούμε λοιπόν όλοι στον κοινό στόχο που είναι να έχουν τη δυνατότητα τα παιδιά μας, τα εγγόνια μας και οι μεταγενέστερες γενεές να απολαμβάνουν τη ζωή ή τις δια-κοπές τους σε ένα από τα πιο όμορφα νησιά της Ελλάδας!

Π. Κριτσίκης

Αλιευτικός συνεταιρισμός

Ψαράς από μικρό παιδί, ο Σπύρος Γιάν-νος μεγαλωμένος με τις φουρτούνες και τις μπουνάτσες της θάλασσας, μας πλη-ροφόρησε τα εξής:
“Στον Αη-Στράτη δραστηριοποιούνται είκοσι δύο αλιευτικά επαγγελματικά σκά-φη. Από αυτά τα δέκα δουλεύουν χειμώ-να - καλοκαίρι με συνολική παραγωγή 10 περίπου τόνων το χρόνο ψάρια διαφό-ρων κατηγοριών. Το ψάρι χρόνο με το χρόνο μειώνεται, μειώνονται τα μικρά ψάρια, η σαρδέλα, η γόπα που πριν λίγα χρόνια γέμιζαν τη θάλασσα και ήταν η τροφή για τα μεγαλύτερα ψάρια. ΄Ετσι μειώνονται και τα μεγαλύτερα. Η υπερα-λιεία είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα. Το όριο π.χ. των 500 κιλών για τον αστακό καταστρατηγείται.
Ο μη σεβασμός στους κανονισμούς, το άλλο μεγάλο πρόβλημα. Οι ελληνικές ανεμότρατες έχουν δικαίωμα να ψαρεύ-ουν μέχρι το ενάμισυ μίλι απόσταση από την στεριά και τις βλέπουμε να ψαρεύ-ουν καταστρέφοντας το βυθό καθώς σύρουν τα δίχτυα τους ακόμα και στα 500 μέτρα.
Εμείς στο νησί έχουμε μικρά καΐκια, οι-κογενειακές επιχειρήσεις. Δεν έχουμε ανεμότρατες. Οι ανεμότρατες κατα-στρέφουν το γόνο και τα μικρά ψάρια αλλά και τον ίδιο το βυθό. Καταστρέ-φουν τις φυκιάδες που εκεί γεννάνε όλα τα ψάρια. Οι ανεμότρατες πρέπει να σταματάνε το ψάρεμα από 30 Μαΐου μέ-χρι 10 Σεπτεμβρίου για να μπορέσουν να πάρουν βάρος τα μικρά ψάρια. Εμείς βλέπουμε ξένες ανεμότρατες να ψαρεύ-ουν όλο το καλοκαίρι.
Το ίδιο γίνεται με τα γρι γρι. Αυτά στα-ματάνε τον Ιανουάριο και τον Φεβρου-άριο το ψάρεμα της σαρδέλας γιατί είναι περίοδος ωοτοκίας αλλά τα τούρκικα γρι γρι συνεχίζουν να ψαρεύουν και αυτούς τους μήνες στις ίδιες θάλασσες.Τον τε-λευταίο καιρό έχουμε δει τούρκικες μη-χανότρατες να ψαρεύουν όχι στα διεθνή που είναι μετά τα 12 μίλια αλλά στα ελ-ληνικά χωρικά ύδατα.
Ειδοποιήσαμε το λιμεναρχείο αλλά δεν μπόρεσε να κάνει τίποτα γιατί σε ορισμέ-νες περιπτώσεις δείχνουν χαρτιά ότι πουλάνε τα ψάρια στην ελληνική αγορά και άρα είναι νόμιμοι.
Κάθε χρόνο μειώνονται τα ψάρια, κάθε χρόνο αγοράζουμε νέα και ποικίλα ερ-γαλεία για το ψάρεμα αλλά αυτοί που θα τα δουλέψουν μειώνονται, ελάχιστοι νέοι μένουν σ' αυτό το δύσκολο επάγγελμα.
Όλη η παραγωγή του νησιού μας, πη-γαίνει στο ψυγείο και από εκεί στο μα-νάβη (τον χοντρέμπορα). Το καλοκαίρι αυξάνεται κατακόρυφα η ζήτηση για ψά-ρι και ο Έλληνας τρώει πλέον εισαγώ-μενα ψάρια που τα πληρώνει συχνά για ελληνικά. Τα ελληνικά ψάρια είναι ακρι-βά γιατί δεν πιάνονται μεγάλες ποσό-τητες για να πέσουν οι τιμές.
Στην αγορά βλέπουμε να πουλιώνται ψά-ρια μικρότερα από το επιτρεπόμενο μέ-γεθος π.χ. ο ξιφίας δεν πρέπει να είναι κάτω από 1,20 και η σφυρίδα κάτω από 45 εκατοστά, ο αστακός κάτω από 500 γραμμάρια.
Αν ο τουρίστας έρθει στα καΐκια 7 η ώρα το πρωί στον Αη-Στράτη θα αγοράσει φρεσκότατο ψάρι αλλιώς δεν είναι εύκολο να βρει γιατί δεν υπάρχει ψα-ράδικο-μαγαζί στο νησί, υπάρχει μό-νο το ψυγείο”.
Εμείς να σημειώσουμε ότι το 65 - 70% των εμπορικών ψαριών όπως καταγγέλει η GreenPeace υπεραλι-εύεται στην Ελλάδα.
Πριν λίγα χρόνια οι ψαράδες με το παραγάδι μπορεί να έφερναν 50-60 κιλά. Τώρα φέρνουν 10-15 κιλά και αυτό με περισσότερα χιλιόμετρα παραγάδια, με περισσότερα αγγί-στρια. Με τα δίχτυα φέρνανε δεκάδες κι-λά αφρόψαρα ενώ τώρα φέρνουν πολύ λιγότερα. Υπάρχει και μεγάλη αύξηση εξόδων, το πετρέλαιο έχει αυξηθεί πολύ και ενώ αλλού μπορούν να βρίσκουν φθηνότερο πετρέλαιο, στον Αη-Στράτη το πετρέλαιο για τους επαγγελματίες εί-ναι πανάκριβο.
Τα παράκτια σκάφη μας, τα ξύλινα τρε-χαντήρια θέλουν μεγάλη συντήρηση, κόπο και έξοδα.
Ο σεβασμός στους κανόνες είναι μία λύ-ση. Τα δίχτυα πρέπει να είναι τέτοια ώ-στε να μην πιάνονται μικρά ψάρια. Χρει-άζεται σωστή διαχείριση της θάλασσας. Οι παράκτιοι ψαράδες εξαρτώνται συ-χνά από τους μέσους δηλαδή από εκεί-νους που ψαρεύουν στις ανοιχτές θά-λασσες τα αφρόψαρα για να τα χρησιμο-ποιήσουν σαν δολώματα.
Οι Αγιοστρατίτες ψαράδες του Συνεται-ρισμού κάνουν συνήθως σωστά τη δου-λειά τους με σεβασμό στη θάλασσα που τους τρέφει. Εδώ το ψάρι δεν το βά-ζουνε στο βορικό οξύ για να φαίνεται φρέσκο, εδώ είναι φρέσκο. Οι αγιοστρα-τίτες δεν ψαρεύουν με δυναμίτες ούτε ρίχνουν βαρελάκια αμμωνίας που δη-λητηριάζουν τις θάλασσες σκοτώνοντας δεκάδες κιλά ψάρια για να πιάσουν ένα μικρό μόνο μέρος από τα σκοτωμένα.
Όμως θα πρέπει να ακολουθώνται από όλους οι σωστές πρακτικές της αλιείας, γιατί θα δικαιωθεί στο τέλος η ντόπια πα-ροιμία που λέει ότι ελλείψει ψαριών “το καλύτερο ψάρι στον Αη-Στράτη είναι η προβατίνα”.

Γ.Σ.

Ο δικός μου Αη-Στράτης

Βαρέζε, 24 Σεπτεμβρίου 2008
Έφτασα στον Άγιο Ευστράτιο για πρώτη φορά στα 1992, τη χρονιά που η ταινία του Σαλβατόρε “Μεσόγειος” άφηνε εποχή στις κινηματογραφικές αίθουσες της Ιταλίας και όχι μόνο. Είχε βραβευθεί με το Όσκαρ ως η καλύτερη ξένη ταινία και η οποία, εκτός από το να διηγείται την ιταλο-ελληνική σύρραξη κατά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, τόνιζε στον κόσμο ολόκληρο: Ότι εμείς οι Ιταλοί ακόμη και στον πόλεμο είμαστε περισσότερο “εραστές” παρά “στρατιώτες” (και ότι, άραγε, τον πόλεμο πράγματι δεν ξέρουμε να τον κάνουμε) και ότι, παρόλο που ο Μουσσολίνι είχε εισβάλει στην Ελλάδα με το μόνο παιδιάστικο σκοπό να αποδείξει στους Γερμανούς του Χίτλερ ότι οι Ιταλοί ήταν εξίσου δυνατοί μ’αυτούς, οι Έλληνες όχι μόνο δεν μας είχαν μισήσει, αλλά μάλιστα μας είχαν ανταμείψει με την συνηθισμένη τους φιλοξενία (ούνα φάτσα, ούνα ράτσα).
Τα ήξερα όλα για τον Άγιο Ευστράτιο: ο Άλκης μιλούσε συνέχεια για το νησί, κάθε μέρα. Όταν τον πρωτογνώρισα στο Μιλάνο, μου είπε ότι έμενε στην Αθήνα αλλά ότι ήτανε από τον Άγιο Ευστράτιο, και εγώ, που τότε είχα ήδη επισκεφθεί πολλά ελληνικά νησιά καθώς και όλη σχεδόν την ηπειρωτική Ελλάδα, παρακολουθώντας τις περιγραφές του το φανταζόμουν σαν το κλασικό νησί των Κυκλάδων, με τα άσπρα σπίτια με τις επίπεδες στέγες τους, ή σαν τη Σύμη, με τα κομψά αρχοντικά στολισμένα με νεοκλασικές κολόνες, ή σαν τη Μύκονο με τους μύλους, ή σαν το Καστελόριζο της ταινίας “Μεσόγειος”, με τους δρόμους γεμάτους από γυναίκες σαν τη Βάνα Μπάρμπα.
Με είχε όμως προειδοποιήσει ο Άλκης ότι στο δικό του Άγιο Ευστράτιο δεν υπήρχαν ούτε μύλοι, ούτε κολόνες δωρικού ρυθμού. Ότι δεν υπήρχε ένα λιμάνι της προκοπής, ότι δεν υπήρχε καν φούρνος. Ότι είχε απλώς μια εκκλησία, μια ταβέρνα, ένα καφενείο και διακόσιους κατοίκους που μένανε σε σπίτια λίγο πολύ ίδια μεταξύ τους.
Ο Αϊστράτης σαφώς δεν ήταν κόσμημα της αρχιτεκτονικής, άγριος όπως ήτανε, γυμνός, χωρίς τουριστικές υποδομές. Εκεί οι θύελλες ήταν ακόμη πιο σφοδρές, οι τρικυμίες πιο επικίνδυνες, το μελτέμι πιο δυνατό και τα ρεύματα της θάλασσας πιο κρύα. Από κει, τις καθαρές μέρες είχες την εντύπωση πως το Άγιο Όρος βρισκόταν σε δύο μόνο χιλιόμετρα απόσταση. Η πραγματικότητα ήταν ότι αυτός ο παρθένος τόπος βρισκόταν μακριά από τα πλήθη των τουριστών.
Εν τέλει, δεν είχε τίποτα που να μπορεί να προσελκύει τον μέσο τουρίστα.
Αλλά ήταν το νησί του παππού Αλκιβιάδη, της γιαγιάς Ζωίτσας, το νησί του Σπύρου, του πολυαγαπημένου πατέρα του Άλκη. Ο Άλκης λάτρευε τον Άγιο Ευστράτιο.
Και τώρα ναμαι εκεί, μισοκοιμισμένη ακόμα, στο “Αλκαίος”, το 1992, στις πέντε η ώρα το πρωί, όρθια στο αμπάρι αυτού του παλιού καραβιού (στο οποίο όμως, όταν καθόσουνα στα τραπέζια του εστιατορίου, τα γκαρσόνια σ’ έκαναν να νοιώθεις σαν στο Ριτς), εγώ με άλλους πέντε αγνώστους, έτοιμοι να αποβιβαστούμε.
Ήμουν μόνη αλλά καθόλου ανήσυχη, κείνη την πρώτη μου φορά, χωρίς τον Άλκη, που ήταν απασχολημένος με τη δουλειά του στην Ιταλία. Είχα φτάσει κατόπιν πρόσκλησης της πεθεράς μου Μαρίκας, που με είχε γνωρίσει στην Ιταλία τον προηγούμενο χειμώνα.
Πριν κατεβώ από το καράβι έψαξα με το βλέμμα, αριστερά μου εκεί ψηλά, στον βράχο πάνω από το λιμάνι, το σπίτι-πύργο της γιαγιάς Ζωΐτσας και του παππού Αλκιβιάδη, το σπίτι που ούτε οι μπουλντόζες είχαν καταφέρει να γκρεμίσουν. Και το βρήκα να ανυψώνεται εκεί, απλό, γυμνό αλλά και δυνατό, ακριβώς όπως μου το’χε περιγράψει ο Άλκης.
Μπροστά μου, παρατήρησα έναν κύριο με κομψό περπάτημα, τα χέρια στις τσέπες, το πρόσωπο στραμμένο τη μια προς εμένα, την άλλη προς την ανοικτή θάλασσα, το βλέμμα περήφανο, ειλικρινές και διερευνητικό, με ένα χαμόγελο ζεστό και εγκάρδιο. Ήταν ο μελλοντικός μου πεθερός, ο Σπύρος.
Αγάπησα αμέσως τον Αϊστράτη, έτσι όπως αγάπησα αμέσως και τον Άλκη. Ήξερα ότι εκεί ήταν που ήθελα να περνώ όλες τις μελλοντικές μου διακοπές, ότι ήταν εκεί που ήθελα τα παιδιά μας να περνούν τις δικές τους στα ίχνη του προπάππου, του παππού και του πατέρα τους. Τα παιδιά μας θα έκαναν βουτιές στον Μπούμπουνα, θα κοιμούνταν κοιτάζοντας τα αστέρια με την εν-τύπωση πως μπορούν να τα αγγίξουν, θα κολυμπούσαν στα κύματα στο Αρκάρι και θα έτρεχαν στην ακρογιαλιά του Αλωνιτσιού.
Ήμασταν στον Αϊστράτη και φέτος.
Φοβόμουν να γυρίσω, αλλά η Ντιλέττα και η Ηλέκτρα επέμεναν τόσο, το χρειάζονταν τόσο, που τελικά ήρθαμε.
Οι τρείς, μόνες μας, ήρθαμε στον Αϊστράτη ακριβώς γιατί από δω ο Άλκης και ο Σπύρος δε θα φύγουν ποτέ.
Ευχαριστώ όλους τους φίλους, τους συγγενείς, τους γνωστούς που συμπαραστάθηκαν σε μένα και στις κόρες μου.
Ευχαριστώ την Ειρήνη και τον Σπύρο, τη Σοφία και τον Φάνη, τη Γιούλα και τον Γιάννη, την Ελένη και τον Μιχάλη, τη Βαρβάρα και τον Μάκη, τη Μαρία και τον Παντελή, την Ουρανία και τον Θανάση, τη Μαίρη και τον Κώστα, τη Μαίρη και τον Ηλία, τη Ντανιέλα και τον Γιώργο, την Αγγελική και τον Γιάννη, την Ελένη και τον Αγαπητό, την Πόλυ και τον Θανάση, τη Μαρίνα και τον Γιώργο, για τη φιλία τους.
Ευχαριστώ τη Μαίρη, την Αγγελική, τη Μάλαμα, την Αννούλα, για τα ειλικρινά τους χαμόγελα και την ειλικρινή συμπαράσταση στη λύπη μας. Τη Μαριάννα, για την ευγένειά της.
Ευχαριστώ την Ταζί και τον Βίντσεντ, τον Μισέλ και την Μπενεντίκτ, τη Βέρα και τον Δημήτρη, τη Φιλομήλα και τον Μίμη, τη Μαριάννα και τον Κώστα, για το γλυκό και γεμάτο κατανόηση βλέμμα τους.
Ευχαριστώ για την αφοσίωσή τους τον Δημήτρη και την Άννα, τον Αργύρη και τη Βού-λα και τη γιαγιά Δέσποινα, και όχι μόνο για το θαυμάσιο Δεκαπενταύγουστο που περάσαμε μαζί.
Ευχαριστώ τη Δέσποινα και τον Μίμη, τη Δέσποινα και τον Νίκο, για τη βαθιά και απέραντη αγάπη τους. Και για την πολύτιμη βοήθειά τους.
Ευχαριστώ τη Χριστίνα για τα ειλικρινά της δάκρυα. Και τη Γιούλα με τη μεγάλη της καρδιά.
Ευχαριστώ τις κυρίες Νίνα, Βούλα και Ζωζώ για την καθημερινή ζεστασιά και φιλία τους προς τη γιαγιά Μαρίκα.
Ευχαριστώ τη Σταυρούλα για τις πρωινές κουβέντες στο μαγαζί της. Την Ευαγγελία για την αισιοδοξία της.
Ευχαριστώ την κυρία Άννα, την πολυτιμότερη γειτόνισσα, που προσπάθησε να κάνει λιγότερο πικρές τις διακοπές μας και όχι μόνο με τους λουκουμάδες της, την κυρία Βέττα και τον κυρ Δημήτρη, τον Γιώργο, τον κύριο Αναξαγόρα, τον κυρ Δημήτρη, την κυρία Δέσποινα, την κυρία Ελένη, τον Παναγιώτη και τον Παύλο, που μας παραχάιδεψαν.
Ευχαριστώ την Ιωάννα και τον Παναγιώτη, που με διακριτικότητα ήτανε κοντά μας.
Ευχαριστώ όλα τα παιδιά που είναι φίλοι με την Ηλέκτρα, και ιδιαίτερα τον Γιώργο και τη Γεωργία, που την υποστήριξαν με αγάπη.
Ευχαριστώ τις ανέκαθεν φίλες Αλεξάνδρα, Έλενα και Ζωή, καθώς και όλους τους άλλους φίλους της Ντιλέττας, που της δώσανε ασφάλεια και προστασία. Ευχαριστώ ιδίως τη Νάνση.
Ευχαριστώ τη Θεοδώρα, τη Φιλίτσα, την Ει-ρήνη, την Ελένη, την Κατερίνα, την Ελισά-βετ, τη Δέσποινα, τη Νικολέτα, τη Μαρία, τον Τέλη, τον Γιάννη, τον Νίκο, τον Στέργιο και όλα τα παιδιά που αγαπούσαν τον Άλκη, γιατί παρόλο που ήταν ενήλικας, έκρυβε ένα μικρό παιδί μέσα του.
Ευχαριστώ τον Κώστα που, όπως έλεγε ο Άλκης, άμα δεν υπήρχε, θα έπρεπε να τον επινοήσουν.

Ευχαριστώ τον Άγιο Ευστράτιο.
Ντονατέλλα Μανφρίν - Γκέκα