Ο Άγιος Ευστράτιος είναι νησί του Β.Α. Αιγαίου που χαρακτηρίζεται από μοναδική φυσική ομορφιά και ιδιαίτερο επιστημονικό ενδιαφέρον λόγω της γεωγραφικής του θέσης στο κέντρο του Αιγαίου. Εξαιτίας της φυσικότητας των οικοτόπων που φιλοξενεί, ολόκληρο το νησί μαζί με την παράκτια θαλάσσια ζώνη (12% της συνολικής έκτασης), έχει ενταχθεί ως “Τόπος Κοινοτικής Σημασίας” (Site of Community Interest) στο ελληνικό δίκτυο “Φύση (Natura) 2000” (κωδικός GR4110002).
Ωστόσο, ελάχιστες έρευνες έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα στην περιοχή και κυρίως στο θαλάσσιο τμήμα της.
Έτσι, το καλοκαίρι του 2008 ξεκίνησε μία προσπάθεια για την καταγραφή της θαλάσσιας βιοποικιλότητας (δηλαδή του πλούτου των διαφορετικών ειδών και οικοσυστημάτων) του νησιού. Η μελέτη πραγματοποιείται στο πλαίσιο της Διπλωματικής Εργασίας της φοιτήτριας Έλενας Ακριτοπούλου και με τη βοήθεια του Ωκεανογράφου-Περιβαλλοντολόγου Βασίλη Γεροβασιλείου, υπό την επίβλεψη του Αναπληρωτή Καθηγητή θαλάσσιας βιολογίας Δρόσου Κουτσούμπα από το Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Το συγκεκριμένο πανεπιστημιακό τμήμα έχει έδρα στη γειτονική Μυτιλήνη της Λέσβου και τα τελευταία χρόνια δραστηριοποιείται έντονα στην ευ-ρύτερη περιοχή του Β.Α. Αιγαίου και όχι μόνο, σε θέματα εκτίμησης της οικολογικής κατάστασης, ολοκληρωμένης μελέτης και διαχείρισης της παράκτιας ζώνης και του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
Η καταγραφή της βιοποικιλότητας και η εκτίμηση της οικολογικής κατάστασης αποτελεί θεμελιώδες πρωταρχικό βήμα για το σωστό σχεδιασμό της ορθολογικής διαχείρισης και βιώσιμης ανάπτυξης μιας περιοχής. Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης μελέτης πραγματοποιείται έρευνα πεδίου με τη συλλογή δειγμάτων και λήψη υποβρύχιων φωτογραφιών με τη βοήθεια αυτόνομης κατάδυσης (SCUBA diving) και υποθαλάσσιες περιηγήσεις με μάσκα και αναπνευστήρα (snorkeling).
Επίσης, με την πολύτιμη συνεργασία κατοίκων (επαγγελματιών και ερασιτεχνών αλιέων) του νησιού συγκεντρώνονται πληροφορίες σχετικά με τον πλούτο ειδών και ενδιαιτημάτων (π.χ. φυκιάδες - “λιβάδια Ποσειδώνιας”, ύφαλοι και σπήλαια).
Σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τη βιοποικιλότητα της ευρύτερης θαλάσσιας περιοχής και από μεγαλύτερα βάθη μας παρέχουν επίσης τα απορριπτόμενα παραλιεύματα (π.χ. ψάρια, αχινοί, γοργονίες και σχηματισμοί ασβεστολιθικών ροδοφυκών - “τραγάνες”) από τα δίχτυα των ψαράδων της περιοχής.
Από την ανασκόπηση προηγούμενων ερευνών, σε συνδυασμό με τα πρώτα αποτελέσματα της μελέτης προ-κύπτει ότι ο Άγιος Ευστράτιος φιλοξενεί πλούσια θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα και μοναδικά οικοσυστήματα (π.χ. σπήλαια).
Πέρα όμως από την επιστημονική πλευρά, ο βυθός του νησιού παρουσιάζει μεγάλο καταδυτικό ενδιαφέρον (π.χ. διαύγεια νερού, θαλάσσια ζωή, γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά). Έτσι, δίνεται η δυνατότητα για την ανάπτυξη νέ-ων μορφών “οικοτουρισμού” (π.χ. θα-λάσσιος αλιευτικός και καταδυτικός τουρισμός), που μπορούν να αναδείξουν την περιοχή και να επιφέρουν σημαντικά έσοδα.
Όπως αναγνωρίζεται διεθνώς, ένα τέτοιο εγχείρημα θα πρέπει να γίνει στο πλαίσιο της “Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιας Ζώνης”, δηλαδή ανάπτυξη με σεβασμό στις φυσικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες των παράκτιων περιοχών αλλά και εξασφάλιση όλων των προϋποθέσεων για οικονομική και κοινωνική ευημερία. Απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί ο σωστός σχεδιασμός με βασικό άξονα τη λήψη αποτελεσματικών μέτρων προστασίας και τη συμβολή των επιστημόνων (π.χ. πανεπιστημιακούς ερευνητικούς φορείς) σε συνεργασία με την τοπική κοινωνία.
Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά τους κατοίκους του νησιού, τον Σύλλογο των Απανταχού Αγιοευστρατιτών, την Κοινότητα και τις Λιμενικές Αρχές για τη βοήθεια και την πολύτιμη υποστήριξη.
Της Έλενας Ακριτοπούλου
